Kerkenvisie
Opdrachtgever: Atelier Rijksbouwmeester, Gemeente Súdwest Fryslân
Cartografie: JADE architecten & Michiel Pouderoijen TU Delft
Wat speelt er per kerk? Hoe verhoudt het ene gebouw zich tot het andere? Met een helder stappenplan, visuele informatie en een herbestemmingstool zet JADE Architecten zijn expertise in voor het dynamische kerkenlandschap van de gemeente Súdwest Fryslân, een van de zes pilotgemeenten die een kerkenvisie opstelt.
Met 158 kerken heeft Súdwest Fryslân een zeer hoge ‘kerkdichtheid’. Bijna ieder dorp heeft één of meerdere kerken. We kunnen met recht spreken van een ‘kerkenlandschap’. In steden kun je makkelijker teruggrijpen naar culturele programmering of is de kerk te transformeren naar een hotel. In Súdwest Fryslân is het een extra uitdaging een nieuw programma te vinden voor deze bijzondere en symbolische gebouwen.
Wij hebben in opdracht van Atelier Rijksbouwmeester onze kennis en expertise ingezet voor de gemeente Súdwest Fryslân, een van de zes pilotgemeenten die een kerkenvisie opstelt. Zij had vooral behoefte aan overzicht: wat speelt er per kerk? Hoe verhoudt het ene kerkgebouw zich tot een ander kerkgebouw?
Herbestemmen is geen doel op zich. Een kerkgebouw komt het beste tot zijn recht als het gebruikt wordt voor religieuze doeleinden. Met die gedachte hebben we voor de gemeente een stappenplan gemaakt om eerst te bepalen of de kerk langer kerk kan blijven door neveninkomsten te genereren. Wanneer de gemeente, kerkeigenaren en Mienskip*, concluderen dat er toch gezocht moet worden naar een andere functie, dan kunnen ze de ‘herbestemmingstool’ gebruiken. Hiermee wordt een kerk op achttien aspecten onderzocht zodat we kunnen aangeven hoe complex een herbestemming wordt en of de toekomstige functie publiek of privaat zal worden. Men krijgt inzicht in de slagingskans van een herbestemming en het is vooraf duidelijk naar welke punten extra aandacht moet.
‘Een rationeel hulpmiddel bij een emotioneel proces’
De gemeente heeft enthousiast gebruik gemaakt van onze kracht, het analyseren van onoverzichtelijke informatie en het visualiseren van deze gegevens naar bruikbare kaarten. Ze geven inzicht in het kerkenlandschap op verschillende schaalniveaus, van landschappelijke schaal tot streek, stad of dorp. Zo weten we bijvoorbeeld of een kerk goed met het openbaar vervoer bezocht kan worden, hoeveel mensen er rond een kerk wonen, en welke voorzieningen er in de buurt zitten. Er wordt ook ingezoomd op het gebouw zelf, om onder andere de interne aanpasbaarheid of de uitbreidingsmogelijkheden te bepalen. Dit helpt bij het vinden van nevenfuncties en bijbehorende inkomsten, zo kan het gebouw langer als kerk fungeren.
Ons werk is voorgelegd aan de eigenaren van twee kerkgebouwen. Zij hebben samen met de gemeente het stappenplan doorlopen, de kaarten geraadpleegd en de herbestemmingstool ingevuld. Ze omschreven het geheel als ‘een rationeel hulpmiddel bij een emotioneel proces.’ Een mooi compliment waar we heel blij mee zijn.
Dankzij de verworven kennis, de analysekaarten en de herbestemmingstool kunnen kerkeigenaren en de Mienskip samen met de gemeente het religieuze erfgoed in Súdwest Fryslân beschermen.
Kijk voor meer informatie over hoe je als gemeente een kerkenvisie opstelt op onze kerkenvisie pagina.
* Mienskip: De Friese Mienskip, vertaald naar het Nederlands is de gemeenschap, maar het betekent veel meer. Mienskip is de onderlinge verbondenheid die wordt ingezet om de gemeenschap te beschermen. Bron.